In deze zesde aflevering komen de zeer vermaarde schilder Jan Toorop en onze parochie van de H. Joannes de Doper te Katwijk samen. We beschrijven namelijk net als vorige week niet een gewoon voorwerp uit onze kerk, sacristie of pastorie maar een waar historisch pronkstuk. Deze keer is het namelijk het beeld van de H. Jeroen uit Noordwijk. Ook dit beeld heeft haar eerste ‘meters gemaakt’ in het vroegere zaalkerkje in de Groote Steeg. Maar dit kerkgebouw deed haar deuren voor het eerst open in 1846 en op dit beeld staat geen jaartal geschilderd. Wat is het dan het verhaal achter dit beeld van de H. Jeroen? Ook geschonken door de familie L.H. van der Valk zoals zij ook deden met het Jozefbeeld? Met de beschrijving ‘Kerkcollectie digitaal’ van het Museum Catharijneconvent uit 2020 wordt het bekende uit ons kerkgebouw nu nog veel bekender. Belangrijk, want dit beeld van de H. Jeroen maakt immers ook deel uit van de kerncollectie van ons kerkgebouw.
Dit beeld met console van de H. Jeroen staat, net als het vierde en laatste beeld dat we vast en zeker ook nog gaan beschrijven, bij één van de vier hoeken van het priesterkoor. In dit geval is het dan ook het meest linker beeld kijkende vanuit uw kerkbank. Het is een origineel gepolychromeerd houten beeld dat met glasstenen is verlevendigd. De geloofsverkondiger Jeroen is in liturgische kleding gekleed. Met de linkerhand houdt hij het gevest van het zwaard, dat tegen de linkervoet rust, vast. Met de rechterhand maakt hij het zegengebaar. Naast de rechtervoet zien we een gekroonde valk. Aan de voorzijde van het voetstuk is te lezen ‘St. Jeroen’. Dit beeld is ook geplaatst op een gebeeldhouwde zandstenen console met loofwerk, net als de drie andere beelden voorin de kerk bij het priesterkoor.
Landelijk vermaarde beeldhouwer maakte ook dit beeld van de H. Jeroen
Dit neogotische beeld is in 1899 gemaakt in ’s-Hertogenbosch door de landelijk vermaarde beeldhouwer Eugène H. de Fernelmont (1845-1916) die ook het Jozef- en Mariabeeld uit de vorige afleveringen heeft gemaakt. Zijn signatuur is rechts op het voetstuk te lezen met ‘Eug. de Fernelmont / ’s Bosch. Voor dit beeld van de H. Jeroen heeft hij ook nu weer gebruikgemaakt van hout, verf, goudverf, zandsteen en glassteen. Als je in de kerkbanken zit bij een viering dan is het op afstand altijd moeilijk inschatten hoe groot zo’n beeld nu eigenlijk is. Door de onderzoekers is echt alles nagemeten en vastgelegd en hier volgen de maten: 150 cm hoog; 43 cm breed en 30 cm diep. Voor de console zijn deze maten nagemeten: 32 cm hoog; 42 cm breed en 31 cm diep. Het beeld werd in redelijke staat bevonden bij de controle en vastlegging in 2020. Op de achterzijde van het voetstuk is er namelijk veel uitgewerkte houtworm geconstateerd.
Een jubileumaankoop van pastoor van Straelen
Door pastoor B.C. van Straelen (1874 – 1901) is het voor f 260,- gekocht bij deze beeldhouwer in Den Bosch. Sint Jeroen wordt speciaal vereerd in Noordwijk en deze pastoor moet een speciale verering voor deze heilige hebben gehad. Dat blijkt de door de schilder Jan Toorop van hem gemaakte portrettekening waarop op de achtergrond een beeld van de H. Jeroen te zien is. Pastoor Van Straelen was een stormachtig man die elk jaar met honderden parochianen in bedevaart optrok naar Den Briel en… Noordwijk. Hij was populair en wekte het enthousiasme bij mensen op. Zo gaf hij in 1892 het startsein voor een grote bedevaart naar Noordwijk. Op 16 augustus van dat jaar werden namelijk de relikwieën van Sint Jeroen na een afwezigheid van duizend jaren, terug geschonken aan Noorwijk. Twee dagen later op 18 augustus trok hij aan het hoofd van 183 parochianen op bedevaart naar Noorwijk. Hij was er trots op dat ‘zijn bedevaart de schoonste en kostbaarste was’. Hij werd al doende een bekende figuur in deze omgeving. Zijn preken waren ook geliefd en er gaan verhalen dat zelfs de vissers uit Katwijk aan Zee naar zijn, soms lange, preken kwamen luisteren. Het was in 1899 dat de pastoor het feit vierde dat hij 25 jaar pastoor van onze parochie was, en tevens werd zijn 40-jarig priesterjubileum onder grote belangstelling gevierd met als feestgeschenk het beeld van de Heilige Jeroen. Dat staat dus nog steeds voorin de kerk, ga het maar eens bewonderen. Langzaam namen echter zijn krachten af en hij stopte 29 november 1901 als pastoor van onze parochie. Op tweede kerstdag 1909 overleed deze zeer geliefde en eminente pastoor. Door dit prachtige jubileumgeschenk aan hem kijken we nu, ruim een eeuw later, nog steeds vol trots naar dit prachtige beeld… een beeld met nu een duidelijk verhaal wat betreft de oorsprong!
